भदौ १ गतेबाट लागू भएको मुलुकी ऐन समय सापेक्ष भए पनि कार्यान्वयन प्रति सरोकारवाला र अधिवक्ताहरूले आशंका जनाएका छन् । वि।स।२०४७ सालको संविधान पनि राम्रो रहेपनि कार्यान्वयनमा कठिनाइ हुँदा असफल भएको थियो । २०४७ सालको संविधानमा विश्वमा रहेका राम्रा प्रावधानहरू राखिएका थिए ।

अहिलेको मुलुकी ऐनमा विदेशमा कार्यान्वयनमा रहेका राम्रा पक्षहरूलाई चोरचार पारेर राखिएको अधिवक्ता सुदर्शन थपलियाले बताएका छन् । ‘विदेशीहरूको मिसमास भएको कुरालाई नराम्रो भन्न मिल्दैन’, उनले भने, ‘यसको उद्देश्य भनेको मुलुकमा शान्ति सुरक्षा, अमनचयन, सुशासन कायम गर्नु नै हो । त्यो कार्यान्वयनमा भर पर्छ ।’

‘सुरुवाती दिनमा मुलुकी ऐन कार्यान्वयनमा कठिनाइ हुनेछ’, अधिवक्ता थपलियाले भनेका छन्, ‘अपराध हटाउने बहानामा कैद सजाय बढाइएको छ । यो उपयुक्त छैन ।’ अपराध हुन नदिन सजाय बढाएर नहुने उनको भनाइ छ । मुलुकी ऐनमा जन्मकैदलाई २० बाट बढाएर २५ वर्ष पुर्याइएको छ । यो राम्रो पक्ष होइन ।

मुलुकी ऐनमा खुला कारागारको व्यवस्था राम्रो भए पनि नेपालको सन्दर्भमा उचित छ कि छैन अध्ययन गर्नुपर्ने देखिएको अधिवक्ता थपलियाले बताए । ‘तीन वर्षभन्दा कम कैद सजाय पाएकालाई खुला कारागारमा राख्ने भनिएको छ’, उनले भने, ‘हाम्रो देशमा त्यो कति व्यवहारिक छ रु

खुला कारागार प्रणाली अनुसार दिनभरि काममा जाने साँझ सजाय भोग्नुपर्ने व्यवस्था अहिलेको मुलुकी ऐनले गरेको छ । यसअघिको मुलुकी ऐनले सम्बन्ध विच्छेदले पुरुषलाई धेरै पीडित बनाएको स्मरण गर्दै अधिवक्ता थपलियाले भने, ‘सम्बन्ध विच्छेद अब महिला र पुरुष दुबैले बराबरी रुपमा गर्न पाउँछन् । पहिला महिलाका लागि भन्दा पनि पुरुषलाई सम्बन्ध विच्छेद गर्न समस्या थियो ।

यस पटक मुलुकी ऐनले पत्नीका कारण सम्बन्ध विच्छेद भएको रहेछ भने सम्पत्ति दिनुपर्दैन । पत्नीबाट आजित भएको पतिले सम्बन्ध विच्छेदका लागि अदालतमा निवेदन दिएमा फैसलाका क्रममा पत्नी दोषी देखिएमा पत्नीलाई सम्पत्ति दिनुपर्ने छैन । पत्नी अर्को पुरुषसँग बिहे गरेर गएमा अचल सम्पत्ति पुरानै पतिकोमा रहने व्यवस्था मुलुकी ऐनले गरेको छ । चलसम्पत्ति भनेर महिलाले लैजाने व्यवस्था गरिदिएको छ ।

मुलुकी ऐनले पारिवारिक बलात्कारलाई कडा बनाएर समस्या उत्पन्न गरेको अधिवक्ता थपलियाले बताए । ‘पत्नीलाई मन लागेन भने पतिविरुद्ध बलात्कारको मुद्दा जति बेला पनि लगाउन सक्ने खतरा छ’, उनले भने, ‘यो प्रावधानले पारिवारिक बिग्रह बढ्ने समस्या हुनेछ ।’