विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथा चुम्न जाने आरोहण दलका सदस्यले कति फोहोरजन्य सामग्री लैजान पाउने सीमा तथा लगिएका सामग्री फिर्ता नगरे धरौटी जफतसहित थप कारबाही हुने कानुनी व्यवस्था छ । तर, हिजोआज सगरमाथा फोहोरै फोहोरको थुप्रोले ढाक्न थालेको भन्दै पर्यटन व्यवसायीले चिन्ता व्यक्त गर्न थालेका छन् ।
सगरमाथा ९८, ८४८ मि० को फोहोर व्यवस्थापन गर्न सरकारले सगरमाथा प्रदूषण नियन्त्रण संस्थालाई जिम्मा दिए पनि सगरमाथाको आधारशिविरदेखि चुचुरोसम्म फोहोर झन् बढ्दा पर्यटन व्यवसायी चिन्तित बनेका हुन् । कानुनी आधार प्रशस्तै भए पनि फोहोर व्यवस्थापन गर्न जिम्मा लिएको संस्थाले काम नगर्दा फोहोरको थुप्रो बढ्दै गएको आरोहीको आरोप छ ।

आरोहण दलका सदस्यले प्रयोग गरेका सामग्री जथाभावी फाल्दा आधारशिविरदेखि चुचुरोसम्मै फोहोरले ढाकेको पाइएको हो ।

फोहोरजन्यवस्तु कस्ता र कति परिणाममा हिमालमा लगेको भन्ने तथ्यांक राखी फिर्ता ल्याए÷नल्याएको अनुगमन गरी पर्यटन विभागलाई सिफारिस गर्ने जिम्मा सगरमाथा प्रदूषण नियन्त्रण संस्थाले लिएको छ । पर्वतारोही सञ्चालक संघले सन् २०१८ सम्म सगरमाथा सफाइ अभियान सञ्चालन गरी त्यसलाई पूर्ण सरसफाइयुक्त गराउने घोषणा गरेपछि पर्यटन विभागले सहयोग गरेको छ । फोहोरमैला व्यवस्थापनको निगरानी आरोहण दलका सम्पर्क अधिकृत, सगरमाथा प्रदूषण नियन्त्रण संस्थाले गर्नुपर्ने भए पनि यो नगर्दा सगरमाथामा फोहोर बढेको सगरमाथा आरोहीको भनाइ छ ।

हिउँभन्दा फोहोर बढी देखेपछि आरोहणका लागि आएका विदेशी पर्यटक खिन्न हुने गरेको पर्वतीय गाइड आङदावा शेर्पा बताउनुहुन्छ । फोहोरबारे आरोही र कामदारमा चेतना अभाव हुनु, ट्रेकिङ एजेन्सी पनि जिम्मेवार नहुनु र सरसफाइको जिम्मा लिएको सगरमाथा प्रदूषण नियन्त्रण संस्थाको अनुगमन र निगरानी कमजोर हुनुले फोहोर बढेको शेर्पाको ठहर छ । हिमाल सुरक्षाका विषयमा चासो नराखी पैसा कमाउने ध्येय मात्रै राख्ने गैरजिम्मेवार एजेन्सी थपिएका कारण सगरमाथा क्षेत्रमा फोहोर थुप्रिएको आरोही गाइडको आरोप छ ।

सगरमाथा प्रदूषण नियन्त्रण समितिले ०५४ सालदेखि प्रतिआरोही पाँच सय डलर लिँदै आएको र ०७० सालदेखि परिमार्जन गरी प्रतिआरोही ६ सय डलर असुल गर्न थालेको हो । बाटो मर्मत गरेबापत र सामग्री खरिद गरेबापत शुल्क लिएको संस्थाको दाबी छ । यता, बाटो मर्मत गरी बचेको रकम त्यस क्षेत्रको वातावरण प्रदूषण नियन्त्रणका लागि प्रयोग गर्ने भनिए पनि फोहोर व्यवस्थापनमा कुनै चासो नदेखिँदा सगरमाथाको प्रदूषण नियन्त्रणमा प्रश्न उठेको छ ।

समितिले शौचालय निर्माणदेखि फोहोर संकलन केन्द्र स्थापना गर्दै आएको जनाएको छ । प्रत्येक आरोहीले आठ सय डलर बुझाउने गरे पनि फोहोर आफैं ल्याउनुपर्ने व्यवस्था छ तर सम्बन्धित पक्षले अर्बौं रकम संकलन गरे पनि प्रदूषण नियन्त्रणका लागि प्रभावकारी पहल नभएको आरोहीको गुनासो छ ।