जनैलार्इ उपवीत, यज्ञसूत्र, व्रतबन्ध, बलबन्ध, मोनीबन्ध तथा ब्रह्मसूत्रका नामले चिनिन्छ। यसलार्इ उपनयन संस्कार पनि भनिन्छ। ‘उपनयन’ काे अर्थ हुन्छ, ‘सँगै वा सन्निकट लिएर अाउनु।’अब प्रश्न अाउँछ कसकाे सन्निकट त ? ब्रह्म (ईश्वर) र ज्ञानकाे सन्निकट पुग्नु नै उपनयनकाे प्रमुख अर्थ हुन अाउँछ। हिन्दू समाजका हरेक वर्ग जनै धारण गर्न सक्छन्। जनै धारण गरेपछि मात्रै द्विज बालकलार्इ यज्ञ तथा स्वाध्याय गर्ने अधिकार प्राप्त हुन्छ। द्विजकाे अर्थ हुन अाउँछ अर्काे जन्म। कालान्तरमा यस संस्कारलार्इ अन्य धर्मका मानिसहरूले धर्मान्तरित गरी अाफ्नाे धर्ममा प्रवेश गराउने माध्यमका रूपमा उपयोग गर्ने चलन बनाए। हिन्दू धर्ममा प्रत्येक हिन्दूकाे कर्तव्य के हुन अाउँछ भने जनै धारण गर्नु र त्यसका नियमह्ररूकाे पालना गर्नु। हरेक हिन्दू धर्मावलम्बीले जनै धारण गर्न र त्यसका नियमहरूकाे पालना गर्न सक्छ । यसमा महत्वपूर्ण कुरा के छ भने जनै धारण गरिसकेपछि त्यसका नियमहरूकाे पालना अनिवार्य पूर्वसर्त हाे ।