अति सोच्नु (ओभरथिङकिङ) भनेको सानो कुराको बारेमा धेरै लामो सोच्नु हो। जबकि निर्णय गर्दा वा परिस्थितिको मूल्याङ्कन गर्दा गहिरो सोच्नु मानवीय स्वभाव हो।

तर जब यो अवस्था दिमागमा रहन्छ र आफु विचार (सोच्न) बाट अलग गर्न नसक्ने अवस्थालाई धेरै सोच्नु भन्न सकिन्छ।

यो हामी सबैको जीवनमा कुनै न कुनै बिन्दुमा हुन्छ। हामी सबैले जीवनमा घटनाहरू अनुभव गर्छौं जसले हामीलाई चिन्ता वा तनाव निम्त्याउँछ। तर कतिपय मानिसहरु आफ्नो चिन्ताबाट मुक्त हुन सक्दैनन्।

तिनीहरू भविष्यको बारेमा चिन्तित छन्, सम्भावित घटनाहरूको बारेमा डरलाग्दो भविष्यवाणीहरू गर्दै जुन अहिलेसम्म भएको छैन। उनीहरूले विगतको बारेमा पनि सोच्छन्, ‘आफैलाई हाँस्नुपर्छ’ र ‘चर्को स्वरमा हाँस्न सकिन्छ’।

तिनीहरूले अरूले आफ्नो बारेमा के सोच्छन् वा आफूबारे सुनेका केही नकारात्मक कुराहरू तिनीहरूको दिमागमा घुमिरहन्छ भनेर तिनीहरू सधैं चिन्तित हुन्छन्।

आफैले लिएको केहि कठोर निर्णयका कारण पनि समस्या आउन सक्छ। कहिलेकाहीँ आफ्नो दिमागमा धेरै विकल्पहरू सोच्न सकिन्छ। तर सही विकल्प खोज्न यति गाह्रो हुन्छ कि यसले सोचलाई पक्षघात बनाउँछ।

यस्तो अवस्थामा गलत निर्णय लिनु भन्दा निर्णय नगर्नु नै राम्रो हो भन्ने लाग्छ । तर कुनै पनि निर्णय नगर्नु भन्दा गलत निर्णय गर्नु सधैं राम्रो हो।

पुरानो धेरै सोच्ने समस्या छ वा कठिन निर्णय गर्न आवश्यक छ, दिमागले धेरै सोचिरहेको बेला आफैंलाई निद्रा नलाग्न सक्छ।

अत्यधिक सोचाइले डिप्रेसनका लक्षणहरू बढाउन सक्छ । यसले तनावको स्तर बढाउन सक्छ र गलत निर्णय लिन बाध्य तुल्याउन सक्छ ।

म किन धेरै सोच्छु?

धेरै सोच्न रोक्ने तरिका सिक्नु अघि, पहिले यो प्रश्न बुझ्नुपर्छ, म किन धेरै सोच्ने गर्छु? धेरै सोच्नु अक्सर चिन्ता वा डिप्रेसनको परिणाम हो। यदि यो समस्या हो भने, आफ्नो चिन्ता वा डिप्रेसन हटाउन उपचार खोज्न आवश्यक पर्दछ।

केही हदसम्म महसुस गर्न सकिन्छ कि अत्यधिक सोचाइले मात्र जीवनका कठिन निर्णयहरू गर्न वा आफ्नो असुरक्षाको सामना गर्न आफ्नो आवश्यकता पूरा गर्न सकिन्छ।

यदि धेरै सोच्नु वास्तवमा गहिरो भावनात्मक समस्याको लक्षण होइन भने समस्या अक्सर विचार र मानसिकता परिवर्तन गरेर सम्बोधन गर्न सकिन्छ। यसले पनि सकारात्मक परिणाम दिन्छ।

धेरै सोच्नु किन नराम्रो हो ?

धेरै सोच्नु समस्या भन्दा बढी हो। धेरै सोच्नु स्वास्थ्यको लागि पनि हानिकारक छ भन्ने कुरामा विज्ञान सहमत छ। अत्याधिक सोचाइले तपाईंलाई निम्न तरिकामा हानि पु¥याउन सक्छ। जस्तै,

मानसिक रोग ट्रिगर गर्न सक्छ

अत्याधिक सोचाइले एक दुष्चक्रमा धकेल्न सक्छ जुन बाट बाहिर निकाल्न धेरै गाह्रो छ। यसले मानसिक शान्तिमा खलल पार्छ। जब आफ्नो मानसिक शान्ति गुम्छ, त्यस्तो अवस्थामा अधिक सोचमा अल्झिरहने सम्भावना हुन्छ।

समस्या समाधान गर्ने क्षमतामा हस्तक्षेप गर्दछ

निश्चित परिस्थिति वा समस्याहरूमा बारम्बार सोच वा दिमागी स्टर्मिङले उनीहरूलाई समस्यामाथि विजय प्राप्त गर्न मद्दत गर्दछ। तर अध्ययनले उल्टो भन्छ।

अध्ययनहरूले देखाउँछ कि समस्यामा बस्दा यसलाई समाधान गर्ने तपाईंको क्षमतालाई नकारात्मक रूपमा असर गर्छ।

अत्याधिक सोचाइको कारणले समस्याको भोवरमा अल्मलिने सम्भावना हुन्छ। कुनै परिस्थितिहरू कल्पना गर्न थालिन्छ। जुन कहिल्यै भएको छैन। तर यो आपत कालमा समस्याको समाधान खोज्नको सट्टा सोच्नमा मात्र व्यस्त हुने हुन्छ ।

यी समस्याहरूले जीवनको सजिलो निर्णयहरूलाई पनि असर गर्न सक्छ। जस्तै, आज कस्तो लुगा लगाउनु पर्छ? वा, अर्को सप्ताहव्यापी यात्रामा कहाँ जाने? यी निर्णयहरूले जीवन र मृत्युको प्रश्न जस्तै भ्रममा पार्न सक्छ। दुखको कुरा यो हो कि यति धेरै सोचेर पनि कुनै निष्कर्षमा पुग्न सकिदैन।

निद्रामा बाधा पु¥याउँछ

धेरै सोच्ने व्यक्तिलाई रातमा सुत्न समस्या हुन्छ। किनभने, दिमाग शान्त नहुँदासम्म शरीरले सुत्न दिँदैन ।

लगभग सबै कुरामा रोइरहनु र कम वा कुनै नियन्त्रण नभएका चीजहरूको बारेमा निरन्तर चिन्ताले निद्राको घण्टा घटाउँछ। धेरै सोचाइले निद्राको गुणस्तरलाई पनि त्यस्तै असर गर्छ। यस कारण, अर्को दिनको लागि थकित महसुस गर्न सकिन्छ।