काठमाडौं । भारतका पूर्व राष्ट्रपति डा. एपीजे अब्दुल कलाम विश्वभरका मानिसहरुका लागि एक प्रेरणा दिने नाम हो । उनी मिसाइल म्यानको रूपमा प्रख्यात छन्, जुन आज पनि धेरै युवाहरूका लागि रोल मोडेल हुन् । कुनै कारणले जीवनबाट निराश भएका युवाहरुलाई उनका शब्दहरूले अझै पनि प्रत्येकको हृदय छाउछ ।

उनले युवाहरूलाई आफ्नो वचनले मात्र उत्साहित गरेनन्, तर जीवनको सफलताको गुणस्तर पनि सिकाएका छन् । आउनुहोस् त्यस्ता ५ बुँदाहरुका बारेमा चर्चा गरौँ, जसले सफलता पाउँनका लागि महत्वपूर्ण कडिको काम गर्दछ । मध्यम वर्गीय मुस्लिम परिवारमा जन्मेर भारतजस्तो देशमा राष्ट्रपति बन्न सफल कलामले दिएका सफलताका सुत्रबारे चर्चा गर्न गइरहेका छौँ ।

१, कुनै पनि कार्य सम्पन्न गर्न आफ्नो लक्ष्य बनाउनुपर्दछ । लक्ष्य तब पूरा हुन्छ जब तपाईं यसमा पुर्ण रुपमा समर्पित हुनुहुन्छ । लक्ष्य त्यतिबेला पूरा हुन्छ जतिबेला सुरुवात हुन्छ । योजना बनाउँन र सुरु गर्न सक्नुभएन भने लक्ष्य कहिलै पूरा हुँदैन ।

२, जब तपाईंको हस्ताक्षर अटोग्राफमा परिवर्तन हुन्छ, तब बुझ्नुहोस् कि तपाईं सफलताको पथमा हुनुहुन्छ । तपाई राम्रो भइसकेको तपाईलाई नै थाहा हुँदैन । तर तपाईलाई देख्ने भेट्नेले तपाईको प्रसंशा गर्न थाल्छन् । अटोग्राफ माग्छन् । सँगै फोटो खिचिदिन जोड गर्छन् । त्यसले तपाईलाई थाहा हुनुपर्छ की तपाई सफलताको पथमा हुनुहुन्छ ।

३, सपनाहरु तब मात्र साँचो हुन्छन् जब हामी सपना देख्न थाल्छौं । सपना तपाईको निद्रामा तपाईले देख्नु भएको कुरा होइन । सपना त्यो हो जसले तपाईंलाईं सुत्न दिदैन् । तपाईको मनमा खेलिरहन्छ । तपाईको मनमा आएरहेको कुरा सम्झना जस्तो वा सपना जस्तो हुन्छ हो त्यही नै योजना हो । जसले सपना देख्छ उसले योजना बनाउँछ । जसले योजना बनाउँछ त्यो व्यक्ति पक्कै सफल हुन्छ । आजैबाट एक्लै बस्दा मनमा सपना फुराउन थाल्नुहोस् ।

४, यदि तपाईं आफू एक्लै छु भन्ने सोच्नुहुन्छ भने पहिले आकाशमा हेर्नुहोस् । आकाशमा सिंगो ब्रह्माण्ड तपाईंलाई समर्थन गर्न तयार छ । सिंगो ब्रह्माण्ड तब मात्रै तपाईंको साथ आउँछ जब तपाईं कडा परिश्रम गर्नुहुन्छ । यसैले के बुझ्न जरुरी छ भने सिंगो ब्रमाण्ड तब तपाईको साथमा आउँछ जब तपाई कडा परिश्रम सुरु गर्नुहुन्छ । परिश्रमले ढुंगो पगाल्न सकिन्छ भनिन्छ । यसैले तपाई कडा परिश्रम सुरु गर्नुहोस् ।

५, सपनाहरू तब मात्र साँचो हुन सक्दछ जब हामी सपनाहरू पूरा गर्न हाम्रो निन्द्रालाई त्याग्छौं । बुझ्न जरुरी छ की सपना देखेर मात्र हुन्न । सपना पुरा हुनुपर्छ । देख्नमात्र त जो कोहीले देखिरहेको हुन्छ । सफल व्यक्तिको सूचीमा त्यो व्यक्ति पुग्दछ जो सपना पूरा गर्न सक्षम हुन्छ ।

अब्दुल कलाम को हुन् ?

उनको पुरा नाम अवुल पकिर जैनुलाअबदीन अब्दुल कलाम हो । उनको एक मध्यम वर्गीय मुस्लिम परिवारमा १५ अक्टोबर, १९३१, रामेश्वरम धनुषकोटि, तमिलनाडु, भारतमा जन्म भएको थियो । उनलाई सामान्यतया डाक्टर ए पी जे अब्दुल कलामका नामले चिन्ने गरिएको छ ।

डाक्टर एपीजे अब्दुल कलाम भारतीय गणतन्त्रका ११ औँ निर्वाचित राष्ट्रपतिका रूपमा चिनिन्छन् । उनी भारतका पूर्व राष्ट्रपति, प्रसिद्ध वैज्ञानिक र अभियन्ता हुनाका साथै उनी अविवाहित पनि थिए । कलाम भारतको मिसायल कार्यक्रमको प्रमुख वास्तुकार पनि थिए ।

अब्दुल कलामको पिता जैनुलाब्दीन न त धेरै पढेलेखेका थिए, न त धेरै धनी नै थिए । उनी एक नाविक थिए र नियमका पक्क थिए । यिनको पिता मछुआराहरूलाई नाऊ भाडामा दिने गर्थे । अब्दुल कलाम सयुंक्त परिवारमा रहन्थे । परिवारको सदस्य संख्याको अनुमान यस प्रकार लगाउन सकिन्छ कि घर आफू सहित पाँच भाइ एवं पाँच बहिनी थिए र घरमा तीन परिवार रहने गर्थो । अब्दुल कलामका जीवनमा उनको पिताको धेरै प्रभाव रह्यो । उनका पिता पढे लेखेका न भए पनि उनले दिएको संस्कार अब्दुल कलामको जीवनमा धेरै काम आयो ।

पाँच वर्षको अवस्थामा रामेश्वरमका पञ्चायत प्राथमिक स्कूलमा तिनको दीक्षा–संस्कार भएको थियो । अब्दुल कलामले आफ्नो आरम्भिक शिक्षा नियमित राख्न लागि अखबार बेच्ने कार्य पनि गरेका थिए । कलामले सन् १९५८ मा मद्रास इन्स्टीट्यूट आफ टेकनालजीदेखि अन्तरिक्ष विज्ञानमा स्नातकको उपाधि प्राप्त गरेका थिए । स्नातक गरिसके पछि उनले हावरक्राफ्ट परियोजनामा काम गर्नका लागि भारतीय रक्षा अनुसन्धान एवं विकास संस्थानमा प्रवेश गरेका थिए ।

सन् १९६२ मा उनी भारतीय अन्तरिक्ष अनुसन्धान सङ्गठनमा आए जहाँ उनले सफलतापूर्वक धेरै उपग्रह प्रक्षेपण परियोजनाहरूमा आफ्नो भूमिका निभाएका थिए । परियोजना निर्देशकका रूपमा भारतका पहिला स्वदेशी उपग्रह प्रक्षेपण यान एसलवी३का निर्माणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाए जसदेखि जुलाई १९८० मा रोहिणी उपग्रह सफलतापूर्वक अन्तरिक्षमा प्रक्षेपित गरिएको थियो ।

डाक्टर अब्दुल कलाम भारतका ११ औ राष्ट्रपति निर्वाचित भएका थिए । उनलाई भारतीय जनता पार्टी समर्थित एनडीए घटक दलहरूले आफ्नो आशावार बनाएका थिए जसलाई वामदलहरूका अतिरिक्त समस्त दलहरूले समर्थन गरेका थिए । १८ जुलाई, २००२ मा डाक्टर कलामलाई नब्बे प्रतिशत बहुमत द्वारा ‘भारतको राष्ट्रपति’ चुनिएको थियो र उनले २५ जुलाई २००२ मा संसद भवनका अशोक कक्षमा राष्ट्रपति पदको शपथ लिएका थिए ।

यस संक्षिप्त समारोहमा पूर्व प्रधानमन्त्री अटल बिहारी वाजपेयी, र उनका मन्त्रिमण्डलका सदस्य तथा अधिकारीगण पनि उपस्थित थिए । अब्दुल कलामको कार्यकाल २५ जुलाई २००७ मा समाप्त भयो । डाक्टर अब्दुल कलाम व्यक्तिगत जिन्दगीमा अत्यन्त अनुशासनप्रिय थिए । उनी शाकाहारी र मद्यत्यागी थिए ।

उनले आफ्नो जीवनी ‘विङ्ग्स अफ फायद’ भारतीय युवाहरूलाई मार्गदर्शन प्रदान गर्ने तरिकाले लेखेका थिए । यिनको अर्को पुस्तक ‘गाइडिङ्ग सोल्स–डायलग्स अफ द पर्पज अफ लाईफ’ आत्मिक विचारहरूलाई उद्घाटित गर्दछ उनले तमिल भाषामा कविताहरु पनि लेखेका थिए ।

अब्दुल कलाम राजनीतिक क्षेत्रका व्यक्ति होइनन् तर राष्ट्रवादी सोच र राष्ट्रपति बन्नुका पछि भारतको कल्याण सम्बन्धी नीतिहरूका कारण उनलाई केही हदसम्म राजनीतिक दृष्टिले सम्पन्न मान्न सकिन्छ । उनले आफ्नो पुस्तक ‘इण्डिया २०२०’ मा आफ्नो दृष्टिकोण स्पष्ट गरेका थिए ।

उनी भारतलाई अन्तरिक्ष विज्ञानका क्षेत्रमा संसारको सिरमौर राष्ट्र बन्दै गरेको हेर्न चाहाना राख्थे र यसका लागि यिनको समक्ष एक कार्य योजना पनि थियो । उनले नै पहिलोपटक भारतलाई सुपर पावर बनाउने कुरा सोचेका थिए । यो विज्ञानका अन्य क्षेत्रहरूमा पनि प्राविधिक विकास चाहेका थिए ।

डाक्टर कलामको भनाई छ कि ‘सफ्टवेयर’ को क्षेत्र सबै वर्जनाहरूदेखि मुक्त हुनुपर्दछ भने कि अधिकाधिक मानिस यसको उपयोगितादेखि लाभान्वित हुन सकुन् । यस्तोमा सूचना प्रविधीको तीव्र गतिदेखि विकास हुन सक्नेछ । त्यस्तो उनको विचार शान्ति र लडाँईलाई लिएर विवादास्पद पनि रहेको छ ।

यस सम्बन्धमा उनले भनेका थिए, ‘२००० वर्षहरूका इतिहासमा भारतमा ६०० वर्षहरूसम्म अन्य मानिसहरूले शासन गरेका थिए, यदि तपाईँ विकास चाहनुहुन्छ भने देशमा शान्तिको स्थिति हुनु आवश्यक छ र शान्तिको स्थापना शक्तिदेखि हुन्छ । यसै कारण मिसाइलहरूलाई विकसित गरिएको कारण यही हो ताकि देश शक्ति सम्पन्न होस् ।’ उनको मृत्यु ८३ वर्षको उमेरमा २७ जुलाई २०१५ मा शिलाङ्ग, भारतमा भएको थियो ।